فرمول مایع دستشویی حاوی زغال فعال پوسته ی نارگیل

چکیده: پوسته نارگیل می تواند به عنوان یک عنصر برای تولید زغال فعال استفاده می شود. زغال

فعال توانایی تمیز کردن و جذب آلودگی پوست را دارد، اما این ترکیب به طور گسترده مورد

استفاده قرار نگرفته است. بنابراین هدف از این تحقیق استفاده از زغال چوب فعال پوسته ی

نارگیل در فرمولاسیون ساخت مایع دستشویی است. در این تحقیق از 4 فرمولاسیون

مایع دستشویی (Liquid Hand Wash Formulation) دربردارنده ی غلظت های زغال فعال 1%، 2%، 3% و 4% استفاده شد.

پارامترهای آزمون ارگانولپتیک شامل بافت، رنگ، بو و همگنی بود. نتایج آزمایش

ارگانولپتیک، رنگ متفاوت مایع دستشویی زغالی را نشان داد که با افزودن اسانس،

رایحه ای متمایز دارد. آزمایش احساس خوب روی 25 شرکت کننده نشان داد که

فرمول 2F (حاوی 2٪ زغال فعال پوسته نارگیل) با رایحه گل رز ترجیح داده می شود.

مقدمه:

بیماری های عفونی، تراکم بالای جمعیت، محیط نامناسب و آگاهی کم مردم نسبت

به اقدامات بهداشتی مانند عادت به شستن دست ها از مواردی هستند که تقریباً

در همه جای جهان به یک معضل بهداشتی تبدیل شده اند. گسترش ویروس کووید-19

نیز اتفاق مهمی است که اهمیت شستن همیشه دست‌ ها را به ما یادآوری می‌ کند.

یکی از عادات سبک زندگی پاک، شستن دست ها با صابون یا مایع دستشویی

ضدعفونی کننده است که می تواند خطر انتقال بیماری را کاهش دهد.

دست ها اندامی هستند که یک ناقل حیاتی برای انتقال بسیاری از میکروارگانیسم ها

به شمار می روند. انتقال متقاطع میکروارگانیسم‌ ها به دیگران زمانی اتفاق می ‌افتد که

دست ‌های خود را به طور مؤثر نشوییم. از نظر علمی ثابت شده که شستن دست ‌ها

با صابون یا مایع دستشویی در از بین بردن باکتری ‌ها و جلوگیری از شیوع بیماری ‌های

عفونی مانند اسهال، عفونت ‌های دستگاه تنفسی فوقانی و از بین بردن میکروب ‌ها یا

باکتری ‌های دست ‌ها مؤثر است. نتایج بررسی ها وجود میکروب های بیماری زای

مختلفی را روی پوست نشان می دهد زیرا پوست اولین سد دفاعی بدن در تماس مستقیم با محیط است.

به طور کلی، همه ی انواع فرمولاسیون مایع دستشویی ضد عفونی کننده موجود در

بازار حاوی مواد سنتزی مانند تریکلوزان هستند که تأثیر منفی روی پوست انسان

دارند. استفاده از تریکلوزان می تواند با هورمون های رشد و تولید مثل تداخل ایجاد کند.

تریکلوزان همچنین می تواند باعث مقاومت آنتی بیوتیکی شود و در نتیجه از عملکرد

داروها جلوگیری کند. افزون بر این، می تواند باعث ایجاد ابر میکروب ها، یعنی

باکتری هایی شود که سلول های جهش یافته دارند، بنابراین باکتری ها را مقاوم می کند.

استفاده مکرر از تریکلوزان همچنین می تواند فلور طبیعی پوست که

به عنوان محافظ عمل می کند را از بین ببرد. از طرفی شستشوی دست

با مایع در حال حاضر به دلیل کاربرد عملی تر و ساده تر در مقایسه با

سایر انواع شستشوی دستی گسترش بیشتری یافته است.

زغال فعال یک ترکیب بی شکل کربنی است که می تواند از مواد حاوی

کربن مانند پوسته نارگیل تولید شود. زغال چوب پوسته نارگیل به دلیل محتوای

کربن بالای آن تا 92/82 درصد وزنی، پتانسیل منبع کربن فعال را دارد. تحقیقاتی که

طی سال های گذشته انجام شده است، توانایی حذف باکتری هایی مانند

سودوموناس آئروژینوزا و اشریشیا کلی را از سیستم های آب شیرین و آب

آشامیدنی به وسیله ی کربن فعال را ثابت می کنند.

کربن فعالی که تاکنون در صنایع آرایشی و بهداشتی کاربرد فراوانی داشته

است از چوب بامبو است. مطالعات نشان دادند که فرمول تولید مایع دستشویی حاوی

زغال چوب فعال بامبو، قادر به جذب بهتر و بیشتر کثیفی و گرد و غبار، سموم و مواد مضر از پوست است.

بر اساس این توصیفات، این امکان وجود دارد که زغال فعال موجود در پوسته

نارگیل بتواند به عنوان یک جاذب برای آلودگی های سطحی پوست عمل کند.

بنابراین در ادامه این مقاله به بررسی تاثیر زغال پوسته نارگیل بر خواص فرمول

مایع دستشویی و بهینه سازی غلظت آن می پردازیم. بر این اساس پنج نمونه

از یک فرمول مایع دستشویی آماده و به هر کدام به ترتیب (0F) 0، (1F) 1، (2F) 2، (3F) 3 و (4F) 4 درصد

زغال فعال پوسته نارگیل اضافه شد و در ادامه خواص ارگانولپتیک این مایع ها

ارزیابی شد. تست ارگانولپتیک، آزمایشی برای بررسی خواص ظاهری

مایع مانند شکل، رنگ و رایحه است که به صورت چشمی انجام می‌ شود.

تست پانل احساس خوشایند فرمولاسیون مایع دستشویی حاوی زغال فعال پوسته ی نارگیل:

مقیاس لذت یا احساس خوشایند را می توان به مقیاس عددی با عدد کیفی با توجه به سطح ترجیح تبدیل کرد. مقیاس مورد استفاده در آزمون عبارت بود از: 1 = خیلی دوست نداشتن، 2 = دوست نداشتن، 3 = خنثی، 4 = دوست داشتن و 5 = خیلی دوست داشتن. اعضای پانل به طور مستقیم محصولات شستشوی دست را برای هر فرمول (1F، 2F، 3F و 4F) آزمایش کردند. ارزیابی نتایج حسی روی کاغذ پرسشنامه ارائه شد.

نتایج و بحث:

در این مقاله فرآیند تولید یک فرمول مایع دستشویی حاوی زغال فعال

پوسته نارگیل در چهار غلظت متفاوت 1، 2، 3 و 4 درصد بررسی شد.

آزمایش ارگانولپتیک با هدف مشاهده ظاهر فیزیکی یک آماده سازی است که

شامل بافت، رنگ و رایحه مواد شوینده از هفته 0 تا 4 است. طی این زمان

مایع نباید هیچ تغییری در شکل، رنگ و بو نشان دهد. در این تحقیق

مایع دستشویی دارای رایحه خاص و رنگ مشکی متمایز از زغال پوسته نارگیل است.

نتایج بررسی ارگانولپتیک روی فرمول کنترل منفی، رنگ سفید را نشان داد

زیرا زغال فعال پوسته نارگیل به این نمونه اضافه نشده بود. بر اساس

نتایج به ‌دست ‌آمده، نتایج این مطالعه مطابق با مشخصات مورد نیاز SNI، یعنی

مایع، رنگ و دارای رایحه ی متمایز است (شکل 3). بر اساس این استاندارد، استفاده از

زغال فعال پوسته نارگیل در فرمول شیمایی مایع دستشویی امکان پذیر بوده و

خاصیت پاک کنندگی محصول را نیز افزایش می دهد.

تست همگنی در این مطالعه روی یک شیء شیشه ای شفاف اعمال شد و عدم

وجود ذرات جداگانه مشاهده گردید. بر اساس مشاهدات آماده سازی، مشخص

شد فرمولاسیون هایی وجود دارند که هنوز همگن نیستند. هدف تست همگنی

این است که اطمینان حاصل شود که تمام مواد تشکیل دهنده فرمول

مایع دستشویی کاملا حل شده و هیچ توده ای  وجود ندارد.

نتایج مشاهدات آزمون همگنی نشان داد که فرمول ‌های 1F، 3F، 4F ابتدا جدایی

فاز نشان دادند، اما پس از هفته ‌های سوم و چهارم همگن شدند. بر اساس

جدول مشاهده می شود که این آماده سازی مایع دستشویی مطابق با

استانداردهای SNI یعنی به صورت یک مایع همگن می باشد.
بر اساس نتایج تست احساس خوشایند که توسط 25 نفر از پانل ‌ها ارزیابی شد،

مشاهده می ‌شود که در هر فرمول مقادیر میانگین متفاوتی وجود دارد، اما به طور

کلی این مقدار متوسط از نظر بو، بافت، فوم، چسبندگی و نرمی برای 2F (حاوی 2 % زغال

فعال‌) بالاتر از فرمولاسیون های دیگر است. از نظر رنگ، مصرف کنندگان تمایل کمتری

به ذغال سیاه دارند زیرا چیزی که به طور گسترده در بازار وجود دارد، مایع دستشویی

رنگ روشن است. در مورد رایحه، اسانس گل رز به عطر اسطوخودوس ترجیح داده

می شود زیرا اسطوخودوس تمایل بیشتری به تند بودن دارد. این موضوع به خوبی

در مقدار 4F مشهود است (کمترین میانگین).
افزون بر این، بافتی که در فرمولاسیون مایع دستشویی 2F تشکیل می ‌شود نسبت به

سایر فرمول‌ ها ترجیح داده می‌ شود و دارای کمترین چسبندگی است، به طوری که

هنگام شستشو نیاز به آب زیادی مانند 4F نیست. از نظر سطح نرمی، 2F توسط اعضای

پانل به عنوان نرم ترین فرمول در میان سایر فرمول ها رتبه بندی شد، اگرچه تقریباً

همه فرمول ها هنگام استفاده با دست ملایم بودند.

از بین چهار فرمول مایع دستشویی تست شده بر اساس میانگین امتیاز برای بافت، بو

و چسبندگی، پانلیست ها فرمول 2F را بیشتر دوست داشتند و این محصول نسبت

به سایر فرمول ها نرم ترین برای دست محسوب شد. نتایج این تست ها به همراه

آنالیز میکروبی مایع به خوبی نشان می دهد که استفاده از زغال فعال پوسته نارگیل

در فرمولاسیون مایع دستشویی (Liquid Hand Wash Formulation) نه تنها باعث

بهبود خواص ارگانولپتیک می شود بلکه خاصیت میکروب کشی و ضدعفونی کنندگی آن را نیز بهبود می بخشد.

نتیجه گیری:

امروزه با توجه درخواست مصرف کنندگان برای داشتن تنوع گسترده در تمام محصولات

مصرفی به خصوص محصولات بهداشتی و مراقبت از سلامت پوست، تلاش برای

فرمول بندی محصولات زغالی مانند مایع دستشویی زغالی در کنار سایر فرمول ها

(مانند فرمولاسیون مایع دستشویی کرمی، فرمول مایع دستشویی فوم و ..) امری منطقی به نظر می رسد.

در این مقاله چهار مایع دستشویی حاوی زغال فعال پوسته نارگیل فرمول بندی شد. نتایج

تست های ارگانولپتیک و تست هدونیک نشان دادند که فرمول دوم با غلظت زغال فعال 2% (2F) و

رایحه رز بهترین مدل برای مایع دستشویی است. باید توجه داشت که یک فرمول ساز

برای رسیدن به یک فرمول شیمیایی ساخت مایع دستشویی ایده آل با چالش های

بسیاری مانند کیفیت، در دسترس بودن مواد اولیه (که به دنبال آن قیمت فرمول مایع

دستشویی تحت تاثیر قرار می گیرد)، سهولت تولید و .. روبرو است که می تواند با

دانش فنی، آگاهی از پیشرفت های نوین و کمی خلاقیت این عوامل را تحت کنترل

خود در آورد. تولید کنندگان نیز باید این نکته را در نظر بگیرند، یکی از فاکتورهای اجرای

صحیح فرمول به کارگیری مواد اولیه خوب و استاندارد در خط تولید مایع دستشویی

است که می تواند نقش به سزایی در کیفیت محصول نهایی داشته باشد.